Zwangerschap
Een goede start van de zwangerschap
Om goed voorbereid te kunnen starten aan of in je zwangerschap, verwijzen we je graag naar het kopje Kinderwens. Hierin vind je de belangrijkste punten over je ‘leefregels’ met betrekking tot voeding, medicatie en risico’s op je werk, die je mogelijk alvast kunt aanpassen.
Voeding, roken, alcohol en drugs
Het is vanzelfsprekend van belang om gedurende de zwangerschap voldoende en gevarieerde voeding binnen te krijgen. Ben je gewend normaal gesproken 3 maal een maaltijd te nuttigen (ontbijt, lunch, diner), tijdens je zwangerschap raden we je aan 6 maal een lichte maaltijd te eten. Als aanvulling hierop is het advies om tot 12 weken foliumzuur te gebruiken en gedurende de hele zwangerschap een vitaminepreparaat. Kies dan wel een preparaat speciaal voor zwangere vrouwen, zodat je niet teveel vitamine A binnenkrijgt. Drink op een dag circa 1,5 tot 2 liter water en stop zo snel mogelijk met het nuttigen van alcohol, roken en eventueel drugsgebruik. Waarom dit zo belangrijk is lees je hier. Om je goed inzicht te geven in wat je wel en beter niet kunt eten, verwijzen we je naar de website van het Voedingscentrum.
Klachten en tips
In de zwangerschap vinden er aanpassingen van je lichaam plaats waardoor je ongemakken kan ervaren. Hieronder vind je de meest voorkomende en vaak onschuldige klachten mét een aantal tips. Staat jouw klacht er niet tussen of maak je je zorgen, neem dan gerust contact met ons op. De pijnstilling en medicatie die hieronder genoemd staat mag je gewoon gebruiken. We geven je ook altijd een boekje over medicatie mee.
- Aambeien:
- Koelen voor pijnverlichting
- Crème ter vermindering zoals Curanol (zalf en tabletten)
- Bekken- en/of rugklachten:
- In rechte houding zitten, liggen en lopen
- Niet te zwaar tillen en niet te veel bukken
- Eventueel begeleiding van een fysiotherapeut
- Bloedverlies:
- Bij vaginaal bloedverlies contact opnemen met ons
- Bij plassen urinecontrole op blaasontsteking bij de huisarts
- Bij ontlasting en aambeien koelen en crème
- Harde buiken:
- Warmte van douche, bad of kruik
- Neem voldoende rust
- Bij pijnlijke harde buiken en regelmaat contact opnemen met ons
- Hoofdpijn:
- Voldoende water drinken (1,5-2 liter per dag)
- Voldoende frisse lucht
- Eventueel paracetamol (maximaal 3 keer 2 tabletten van 500 mg per dag)
- In combinatie met misselijkheid, braken, slecht zicht contact opnemen met ons
- Kramp:
- Warmte (douche, bad, kruik)
- Bij een staand beroep platte schoenen dragen en eventueel ondersteunende panty’s of kousen
- Voeding met calcium en magnesium
- Eventueel extra magnesiumtabletjes of -spray
- Maagklachten en/of maagzuur:
- Vaker kleinere porties eten
- Geen water drinken bij het eten
- Vla eten of warme melk drinken
- Vermijd gekruid, pittig en vet eten maar ook de koolsoorten
- Vermijd koolzuurhoudende dranken en koffie
- Rechtop zitten en wat hoger met je hoofd slapen
- Eventueel medicatie zoals Rennies, Gaviscon of Regla pH
- Misselijkheid en/of braken:
- Lichte(re) maaltijden 6 keer per dag
- Iets eten voor je ’s ochtends uit bed gaat
- Vitaminepreparaat voor zwangeren
- Gembercapsules
- Bij overmatig braken en geen voedsel/vocht binnen houden contact opnemen met ons
- Obstipatie:
- Voldoende water drinken
- Op de nuchtere maag een glas lauw water of koffie
- Eet gedroogde pruimen, vijgen of extra vezels
- Beweeg voldoende
- Eventueel Roosvicee Laxo of medicatie via de huisarts
- Tintelingen in de handen:
- Voldoende water drinken
- Eventueel spalkjes voor de nacht
- Vaginale infectie of afscheiding:
- Draag geen synthetisch ondergoed of strakke (onder)broeken
- Draag zo min mogelijk inlegkruisjes
- Minder op suiker
- Neem voldoende vitamine C
- Gebruik geen zeep maar enkel water om te wassen
- Was ondergoed en gebruikte washandjes en handdoeken op 60 graden
- Bij overmatige jeukklachten of andere kleur afscheiding contact opnemen met de huisarts
- Vermoeidheid:
- Op tijd naar bed
- Middagdutje
- Voldoende eten en drinken
- Eventueel aanvullend een vitaminepreparaat voor zwangeren
- Vocht vasthouden in handen en voeten:
- Voldoende water drinken
- Gebruik zo min mogelijk zout en suiker
- Drink eventueel brandnetelthee
- Zoveel mogelijk de voeten omhoog
- Bij overmatig vocht over je hele lijf of in combinatie met klachten zoals hoofdpijn, misselijkheid en sterretjes zien contact opnemen met ons
Beweging
Om klachten te voorkomen en zo fit mogelijk te blijven, adviseren we je om gewoon te blijven bewegen tijdens de zwangerschap. Enkele aanvullende tips:
- Beweeg gemiddeld 1 uur per dag maar pas je tempo aan
- Drink voldoende water tijdens het bewegen
- Ga niet op een hoger niveau sporten dan dat je gewend bent
- Stop direct indien je klachten krijgt
- Vermijd (contact)sporten vanaf 12 weken
- Duiken met zuurstofflessen mag niet
- Skiën of andere sporten boven 2000meter worden afgeraden
Onze begeleiding
Wij begeleiden jullie graag vanaf kinderwens tot 6 weken na de geboorte van jullie kindje. Tijdens de zwangerschap komen jullie regelmatig op controle. Wij plannen voor de eerste echo 45 minuten, de intake met termijnecho 75 minuten, de controle over de bevalling 60 minuten en alle andere controles 30 minuten in plaats van de reguliere 10-15 minuten. We hebben deze tijd misschien niet altijd nodig maar vinden het belangrijk ruim te plannen zodat jullie alle vragen kunnen stellen.
De controles vinden plaats op de praktijk en worden door een van ons verricht. Wij plannen controles in de ochtend, middag en avond op wisselende dagen. Wekelijks hebben wij een avond- of zaterdagspreekuur.
Los daarvan kan je ons bij ongerustheid uiteraard altijd bereiken!
Hieronder vind je een overzicht (zorgpad) van wat je kan verwachten aan zwangerschapscontroles.
| 7-8 weken 45 min | De eerste echo Bespreken prenatale screening, 13-wekenecho en 20-wekenecho Pre-intake en Mind2Care Praktijk en werkwijze Folders Moeders voor Moeders, Zwanger!, medicatie Opvragen gegevens bij huisarts en evt. vorige verloskundige Toestemmingsformulier AVG |
| 10-12 weken 75 min | Termijnecho voor uitgerekende datum Gezondheid, erfelijke aandoeningen, leefgewoonten bespreken Uitleg Centrale Intakebespreking Bloed prikken of labformulier mee Verwijzing prenatale screening Informatie over kraamzorg, erkenning en voorlichtingsavonden |
| 16 weken 30 min | Bloeduitslagen bespreken Terugkoppeling Centrale Intakebespreking Kraamzorg geregeld? Zwangerschapsverklaring en –kaart mee |
| 20 weken 30 min | HELLP-informatie Informatie kinkhoest |
| 24 weken 30 min | 20-weken echo nabespreken Zo nodig formulier suikeronderzoek Plaats van bevalling bespreken Borst-/flesvoeding bespreken Folder leven voelen |
| 27 weken – 30 min | Labafname 27 weken |
| 30 weken 30 min | Labafname 30 weken (indien niet bij 27 weken) Uitleg folders, geboorteplan, cursus en voorlichtingsavonden Zo nodig anti-D toedienen |
| 32 weken – 30 min | Kennisgemaakt met alle verloskundigen? |
| 34 weken 30 min | Informatie hielprik en gehoorscreening Folder bekkenbodem |
| 36 weken 30 min | Geboorteplan bespreken Belinstructies bevalling Cordring bespreken Nieuwe uitdraai zwangerschapskaart mee |
| 37 weken – 15 min | |
| 38 weken – 15 min | |
| 39 weken – 30 min | Uitleg over strippen en over tijd gaan |
| 40 weken – 15 min | |
| 41 – 42 weken | Strippen, CTG, echo en consult ziekenhuis |
| 6 weken na de bevalling – 30 min | Nacontrole |
- Kraamzorg, het liefst voor je 16e zwangerschapsweek
- Erkenning indien niet gehuwd en geen geregistreerd partnerschap
- Breng de zorgverzekering op de hoogte (vraag naar het kraampakket)
- Bedklossen en po bij bijvoorbeeld Medipoint
- Thuisbevalling: goede verlichting, 2 emmers met vuilniszak, tas met spullen voor moeder, vader en baby bij eventuele verplaatsing naar ziekenhuis, oppas voor oudere kinderen of huisdieren
Echo's
Zoals je in het zorgpad kan zien, maken we bij 7-8 weken een echo om te kijken of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt, of deze intact is en of er sprake is van een één- of meerlingzwangerschap. Tussen de 10 en 12 weken en 6 dagen maken we een termijnecho om de uitgerekende datum vast te stellen. Bij 13 en 20 weken kan je kiezen voor de 13-wekenecho en/of 20-wekenecho in het Verloskundig Centrum te Nijmegen of, indien je een medische indicatie hebt, in het Radboudumc. Daarnaast maken wij op indicatie zelf echo’s bij bijvoorbeeld bloedverlies, minder leven, twijfel over de ligging of groei. Alle overige echo’s die jullie wensen zijn ‘pretecho’s’ en die kan je bijvoorbeeld laten maken bij Binnenpret in Nijmegen.
Onderzoeken
Naast de 13- wekenecho en 20-wekenecho kan je er ook voor kiezen om in het begin van de zwangerschap onderzoek te laten doen naar aanwezige syndromen. We noemen dit prenatale screening. Mocht je onderzoek willen laten doen kan je kiezen voor de NIPT. Bij de NIPT wordt er bloed geprikt bij de zwangere. Dit kan vanaf 11 weken zwangerschap. Aan dit onderzoek zit geen miskraamrisico. Bij de NIPT geeft de uitslag aan of er aanwijzingen zijn voor een van de syndromen. Mochten er een aanwijzing zijn, kom je indien gewenst in aanmerking voor vervolgonderzoek zoals een vruchtwaterpunctie of vlokkentest. Zowel de vruchtwaterpunctie als de vlokkentest geven zekerheid over de uitkomst maar brengen een miskraamrisico met zich mee waardoor deze testen dus niet als eerste keuze worden aangeboden. Tijdens het spreekuur zullen we uitgebreider de onderzoeken, verschillen en vervolgstappen bespreken. De informatiefolder (in verschillende talen) en website met keuzehulp lichten we dan ook toe.
Bloedverlies
Bloedverlies wil niet altijd zeggen dat er sprake is van een miskraam. Vaak zien we dat dit ook te maken kan hebben met een betere doorbloeding van de vrouwelijke geslachtsorganen waardoor gemeenschap, harde ontlasting of veel hoesten kan zorgen voor een gesprongen bloedvat. Bloedverlies zoals bij een menstruatie in de eerste weken van de zwangerschap is meestal wel een teken van een miskraam. Je mag ons dan natuurlijk altijd bellen voor uitleg en instructies.
Mocht je bloedverlies hebben na 16 weken, is het belangrijk dat je ons – ongeacht de hoeveelheid – altijd belt.
Miskraam
Een miskraam is een spontane, voortijdige geboorte van een niet-intacte zwangerschap. Tot 16 weken noemen we dit een vroege miskraam. Eén van de eerste tekenen is vaak bloedverlies maar dit is niet altijd het geval waardoor we je soms bij de eerste echo moeten vertellen dat de zwangerschap helaas niet goed is. Mocht er twijfel zijn over je menstruatiecyclus waardoor het kan zijn dat je minder ver zwanger bent of het echobeeld niet duidelijk is, zullen we deze echo na 7-14 dagen voor de zekerheid nogmaals herhalen om meer duidelijk te geven. De oorzaak van een miskraam is meestal een aanlegstoornis maar de exacte reden is niet na te gaan bij deze termijn.
Soms zien we dat er een vruchtzak is aangelegd zonder een embryo, maar het kan ook zijn dat we een vruchtzak met embryo zonder hartactie zien. Het kan zijn dat je een afname merkt in je zwangerschapssymptomen maar dit is zeker niet altijd zo.
De miskraam kan vanzelf op gang komen met buikpijnklachten en bloedverlies waarbij het vruchtje afkomt. Vaak zie je dat je een aantal uren last hebt van hevige buikkrampen waarop je het vruchtzakje als een met vocht gevuld blaasje verliest. Hierna nemen de buikpijnklachten en het bloedverlies af. Echter kan je nog wel 7-10 dagen na de miskraam bloedverlies hebben zoals bij een menstruatie. Voor de buikpijnklachten bij een vastgestelde miskraam mag je zowel Paracetamol als Ibuprofen nemen. We willen graag dat je contact met ons opneemt als:
- Het bloedverlies ruimer blijft als een menstruatie na het verliezen van het vruchtje
- Je nog bloedverlies hebt 7-10 dagen na de miskraam
- Je koorts hebt (>37,8˚C) of ziek bent
- Je twijfelt of het vruchtzakje (helemaal) is afgekomen
Mocht het vruchtzakje zijn afgekomen of mochten hier twijfels over bestaan dan kijken we graag met jullie mee en komen we op huisbezoek. In principe is een standaard controle echo niet nodig tenzij dit je geruststelt of we twijfel hebben of de miskraam volledig was. Eventueel kan je via de gynaecoloog alsnog medicatie of een curettage krijgen maar dit is zelden nodig na een spontane miskraam.
Als we een niet-intacte zwangerschap vaststellen met de echo hoeft het niet zo te zijn dat je direct daarna een miskraam krijgt. We spreken meestal telefonisch contact of een huisbezoek af na de echo om te horen hoe het met jullie gaat en of jullie vragen hebben. Het advies is om 1 week af te wachten of je lichaam de miskraam zelf in gang zet. Na deze week hebben we sowieso weer opnieuw contact maar mocht je tussendoor vragen hebben of behoefte aan contact mag je ons uiteraard altijd bellen. Mocht je je goed voelen, geen koorts hebben en langer willen afwachten of de miskraam vanzelf op gang komt mag dat natuurlijk. Mocht het wachten na de eerste echo of op een later moment niet (meer) goed voelen voor jullie kunnen we een consult regelen bij de gynaecoloog om je lichaam te helpen. Dit betekent dat je via de gynaecoloog medicatie krijgt voor thuis om de miskraam op gang te helpen. Deze medicatie, Misoprostol, breng je als vaginale tabletten in en zorgt vaak voor een heviger beloop van de miskraam. Dit is ook de reden dat het advies is om 1 week af te wachten of je lichaam het zelf oppakt. Mocht deze medicatie niet zorgen voor een (volledige) miskraam kan er ook nog gekozen worden voor een curettage in het ziekenhuis.
Een eenmalige miskraam is geen indicatie voor vervolgonderzoek. Mocht je 2 miskramen hebben gehad dan kunnen we een verwijzing regelen naar de gynaecoloog om te kijken of er een oorzaak is voor de miskramen.
Een miskraam is helaas niet te voorkomen. Wél is het belangrijk om zo gezond en goed voorbereid mogelijk een (nieuwe) zwangerschap in te gaan. Voor deze informatie verwijzen we jullie naar het kopje Kinderwens op onze website.
Ook als je nog niet was aangemeld bij ons en je een verlate menstruatie of vroege miskraam krijgt mag je ons altijd bellen voor uitleg en advies of een controle-echo of de baarmoeder helemaal leeg is.
Bewegingspatroon van je kindje
Stuitligging
De meeste kindjes liggen aan het eind van de zwangerschap in hoofdligging. Bij 3 tot 4% is dit niet het geval en is er sprake van een stuitligging. Als jullie baby in stuitligging ligt heb je 2 keuzes: een uitwendige versie of afwachten met een verwijzing naar het ziekenhuis of de baby vanzelf draait en met de gynaecoloog een plan maken voor de bevalling.
Bij een ‘versie’ wordt de baby met de handen van de versiekundige aan de buitenkant van je buik gedraaid van stuit- naar hoofdligging. De kans dat zo’n versie lukt is ongeveer 40%. Mocht die ligging niet vanzelf herstellen, vindt er een overname door het ziekenhuis plaats. Als de versie succesvol is, plannen we de verdere afspraken bij ons op de praktijk en zul je, mits er geen bijzonderheden zijn, gewoon met een van ons bevallen.
Vanaf 36-37 weken wordt dit gedaan door 2 verloskundigen in het Verloskundig Centrum Nijmegen die zich hebben gespecialiseerd als versiekundige. Voor de versie wordt er een echo gemaakt om te kijken naar de ligging en groei van de baby maar ook naar de hoeveelheid vruchtwater en de ligging van de placenta. Na de versie wordt er een CTG (hartfilmpje) van de baby gemaakt om de conditie te bepalen. Complicaties bij een versie zijn eigenlijk zeldzaam. Soms wordt er een tijdelijke vertraging van de hartslag van de baby gezien die bijna altijd vanzelf hersteld. Mocht dit niet vanzelf herstellen ga je naar het ziekenhuis waar een keizersnede zal plaatsvinden (kans <1%).
Afwachten/verwijzing ziekenhuis
Mochten jullie ervoor kiezen geen versie te willen of de versie is niet geslaagd, dan zullen wij een consult in het ziekenhuis regelen en neemt de gynaecoloog de zorg van ons over. Deze bespreekt met jullie de keuzes die je moet gaan maken: een vaginale stuitbevalling of een keizersnede.